ពិបាកក្នុងការទទួលយក៖ របៀបដែលការផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិអាចបង្កឱ្យមានជាជម្លោះ
កម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅកម្ពុជាមិនមែនជារឿងសាមញ្ញដូចការគិតឡើយ។ អំណាចនៃការទាមទារដីរបស់បុគ្គលម្នាក់គឺអាស្រ័យលើប្រភេទប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលខ្លួនមាន និងការិយាល័យរដ្ឋាភិបាលណាមួយដែលបានផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឱ្យពួកគេ។
នៅក្រោមប្រព័ន្ធបច្ចុប្បន្ន វាមិនអាចទៅរួចទេក្នុងការឆ្លើយសូម្បីតែសំណួរដ៏សាមញ្ញបំផុត៖ តើអ្នកណាជាម្ចាស់ដីនេះ? ទិន្នន័យសុរិយោដីផ្លូវការមិនបានបង្ហាញជាសាធារណៈនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ សូម្បីតែនៅថ្នាក់ជាតិក៏ដោយ លុះត្រាតែមានការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិដីធ្លីដែលត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងសៀវភៅរាជកិច្ច ។ ការកាន់កាប់ដីធ្លី ការចែកចាយ និងប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិកើតឡើងដោយគ្មានតម្លាភាពនោះទេ។
ប្លង់កម្មសិទ្ធិចេញចេញជា ២ ប្រភេទ៖
- ប្លង់ទន់ ឬប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលចុះហត្ថលេខាត្រឹមមន្ត្រីថ្នាក់ឃុំ ឬស្រុក។ ក្រុមហ៊ុនអចលនទ្រព្យបានប៉ាន់ប្រមាណថា ៨៥% នៃម្ចាស់ដីប្រើប្រាស់ប្លង់ទន់ ខណៈករណីនេះហាក់ដូចជាជារឿងធម្មតាជាពិសេសក្នុងចំណោមម្ចាស់ដីក្នុងតំបន់ជនបទ និងអ្នកដដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប។
- ប្លង់រឹង ឬប័ណ្ណកម្មសិទ្ធដែលមានក្នុងឯកសារជាមួយក្រសួងរៀបចំដែនដីក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ប្លង់រឹងដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅក្នុងមូលដ្ឋានទិន្នន័យដែលហៅថា ប្លង់រឹងប្រព័ន្ធ (LMAP) របស់រដ្ឋាភិបាល បានបញ្ជាក់ពីកូអរដោនេភូមិសាស្ត្រ ដែលធានាបាននូវសិទ្ធជាម្ចាស់កាន់តែខ្លាំងនៅពេលដែលមានជម្លោះកើតឡើង។
រដ្ឋាភិបាល ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងឧស្សាហកម្មអចលនទ្រព្យនានាបានខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់កម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងធ្វើទំនើបកម្មប្រព័ន្ធផែនទីរបស់ប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈកម្មវិធី LMAP។ ទោះជាយ៉ាងណា ការប៉ុនប៉ងទាំងនេះបានបង្កើតប្រព័ន្ធថ្មីមួយ ដែលបុគ្គលដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិ និងមានខ្សែបណ្ដាញអាចទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ពីម្ចាស់ដីដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប ដែលជារឿយៗមិនមានអំណាចដើម្បីបញ្ជាក់សិទ្ធិរបស់ពួកគេ។
ជាឧទាហរណ៍ ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានទទួលដីតាមរយៈកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិទូទាំងប្រទេសដែលដឹកនាំដោយធនាគារពិភពលោកត្រូវបានបដិសេធសិទ្ធិស្នាក់នៅដោយមន្ត្រីថ្នាក់ខេត្ត ខណៈដែលប្រជាពលរដ្ឋក្នុងខណ្ឌច្បារអំពៅ រាជធានីភ្នំពេញដែលមានការទាមទារជាយូរមកហើយបានអះអាងថា ពួកគេមិនមានធនធាន ឬពេលវេលាដើម្បីទទួលបានប្លង់រឹង មុនពេលដែលក្រុមហ៊ុនធំនានាដូចជាបុរី ប៉េងហួត ចូលមកកាន់កាប់ដីដើម្បីទាមទារដី។
យោងតាមច្បាប់ភូមិបាល រាល់បុគ្គលណាដែលអាចបង្ហាញថាពួកគេបានកាន់កាប់ទីតាំងតែមួយចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៦ គឺមានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លី។ ទោះជាយ៉ាងណា ច្បាប់នេះមិនបានលម្អិតអំពីឯកសារ ឬភស្តុតាងណាដែលម្ចាស់ដីត្រូវការដើម្បីធ្វើការទាមទាររបស់ពួកគេនោះទេ។ (សូមមើលនៅទីនេះសម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមអំពីរបៀបដែលច្បាប់ភូមិបាលប៉ះពាល់ដល់ជម្លោះ)
កង្វះភាពច្បាស់លាស់ធ្វើឱ្យបុគ្គល និងក្រុមគ្រួសារជួបការលំបាកទល់នឹងក្រុមហ៊ុនដែលមានធនធាន និងខ្សែបណ្ដាញដើម្បីទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។ ភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យភាគច្រើនលើកទឹកចិត្តអ្នកទិញទៅធ្វើប្លង់រឹង ព្រោះវាផ្តល់នូវភស្តុតាងនៃភាពជាម្ចាស់ដែលមិនអាចប្រកែកបាន។ ពួកគេក៏ណែនាំឱ្យអ្នកទិញផ្ទៀងផ្ទាត់កម្មសិទ្ធិពីមុននៃដីរបស់ពួកគេផងដែរ ទោះបីជាក្រសួងដែនដីទាមទារដំណើរការនេះអស់តម្លៃប៉ុន្មានក៏ដោយ។
ជនបរទេសមិនអាចកាន់កាប់ចំណែកភាគច្រើននៃដីដោយស្របច្បាប់បានទេ ដូច្នេះវិធីដ៏សំខាន់នៃកម្មសិទ្ធិដីធ្លីគឺការទទួលបានសញ្ជាតិ។ ជារឿយៗ ករណីនេះបញ្ជាក់ថា ជនបរទេសដែលកាន់កាប់ដីមានទំនាក់ទំនងក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ឬធ្វើការបណ្តាក់ទុនច្រើនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទទួលបានសញ្ជាតិកម្ពុជា។
ការទទួលបានប្លង់ទន់ គឺចំណាយពេលវេលា និងថវិកាតិចតួច ហើយមិនទាមទារឱ្យធ្វើដំណើរមកកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញនោះទេ ដែលវាបង្កឱ្យមានភាពងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកទិញដីនានា។ ទោះជាយ៉ាងណា ការកាន់កាប់ប្លង់ទន់ ពេលខ្លះមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់បុគ្គលដើម្បីបញ្ជាក់ពីកម្មសិទ្ធិនោះទេ ខណៈម្ចាស់ឯកជន និងក្រុមហ៊ុនបានជីកអាងស្តុកទឹក និងហ៊ុមព័ទ្ធរបង ស្របពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅ មានត្រឹមតែប្លង់ទន់ ឬកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការស្នើសុំ។ អ្នកទិញដីដែលបានចុះបញ្ជីជាមួយរដ្ឋទំនងជានឹងឈ្នះក្នុងការក្លាយជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ ការផ្លាស់ប្ដូរទៅកាន់ប្លង់រឹងមិនមែនជារឿងដែលងាយស្រួលនោះទេ។ បើទោះបីជាដំណើរការនៃការផ្ទេរកម្មសិទ្ធដីធ្លីទៅម្ចាស់ថ្មីត្រូវបានចងក្រងយ៉ាងប្រសើរនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតដោយភ្នាក់ងារអចលនទ្រព្យ និងក្រុមហ៊ុនច្បាប់ក៏ដោយ ក៏មិនមានការណែនាំជាសាធារណៈសម្រាប់អ្នកដែលកំពុងស្វែងរកការបញ្ជាក់ពីកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគេនៅថ្នាក់ជាតិនោះទេ។ អ្នកទាមទារដីធ្លីដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបលើកឡើងថា ដំណើរការនៃការទទួលបានប្លង់រឹងជាមួយនឹងការទិញក្នុងពេលដំបូងៗ ឬការផ្លាស់ប្ដូរពីប្លង់ទន់របស់ពួកគេទៅជាប្លង់រឹងគឺពិបាក និងមានតម្លៃថ្លៃខ្លាំងណាស់។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្លង់ទន់ពេលខ្លះក៏មានសារៈសំខាន់ងផងដែរ ខណៈដែលធនាគារអាចយកវាធ្វើជាវត្ថុបញ្ចាំសម្រាប់ប្រាក់កម្ចី និងបានអនុវត្តបំណុលមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅលើប្រភេទដីបែបនេះ។
ករណីនេះបានកើតឡើងសូម្បីតែនៅតំបន់ដែលជាដីរដ្ឋតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស ដូចជានៅឧទ្យាន អង្គរ ក្នុងខេត្តសៀមរាបជាដើម។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងតែត្រូវបានបណ្តេញចេញពីតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលចុះបញ្ជីដោយអង្គការយូណេស្កូនេះបានទាមទារប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិជាផ្នែកមួយនៃកញ្ចប់សំណងរបស់ពួកគេ ហើយបានបន្តតវ៉ានៅពេលដែលពួកគេមិនត្រូវបានប្រគល់ប័ណ្ណនេះឱ្យទាន់ពេលវេលា។
ជម្លោះក៏បានកើតមានឡើងនៅក្នុងតំបន់ព្រលានយន្តហោះភ្នំពេញថ្មីជុំវិញបញ្ហាស្រដៀងគ្នានេះផងដដែរ។
រដ្ឋាភិបាលមានក្រុមប្រឹក្សាចំនួន ២ ផ្សេងគ្នាដើម្បីឆ្លើយតបនឹងវិវាទដីធ្លីដែលក្នុងនោះ ទី ១ សម្រាប់វិវាទដីធ្លីដែលមិនមានការចុះបញ្ជីជាផ្លូវការក្នុងប្រព័ន្ធជាតិ និងមួយទៀតសម្រាប់អ្នកដែលមានការចុះបញ្ជីជាផ្លូវការ។ ភាគីជម្លោះអាចយកសំណុំរឿងទៅកាន់តុលាការ ប្រសិនបើជម្លោះមិនអាចដោះស្រាយដោយស្ថាប័នទាំងនោះ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ពេលខ្លះក៏បានបញ្ជូនទីប្រឹក្សា ឬកូនប្រុសរបស់លោកទៅកាន់កាន់ទីតាំងជម្លោះដើម្បីធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋស្ងប់ចិត្តជុំវិញជម្លោះធំៗមួយចំនួនផងដែរ។
សរុបមក ប្រព័ន្ធដែលមិនមានការរៀបចំច្បាស់លាស់សម្រាប់កម្មសិទ្ធដីធ្លីបានចោទជាសំណួរជាច្រើននៅពេលដែលពិនិត្យពីវិវាទដីធ្លី៖ មុននឹងធ្វើការទិញ តើអ្នកទិញថ្មីពិនិត្យមើលថាអ្នកណាកំពុងប្រើប្រាស់ដីរបស់ពួកគេឬទេ ហើយប្រភេទនៃការទាមទាររបស់ពួកគេជាអ្វី? តើរដ្ឋាភិបាលបានចែករំលែកព័ត៌មានរវាងថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងថ្នាក់ជាតិដែរឬទេ? តើអ្នកមានចំណូលទាបត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីទាមទារយកដីដែលខ្លួនបានកាន់កាប់រាប់ទសវត្សរ៍មកហើយ?